Η Ελλάδα εισέρχεται σε μία νέα εποχή με την καθιέρωση του πρώτου πλήρους θεσμοθετημένου Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ), μέσω της δημοσίευσης της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ). Η πρωτοβουλία αυτή προήλθε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και άλλα αρμόδια υπουργεία.
Η νέα στρατηγική αναδεικνύει μια σημαντική τομή στη χωροταξική οργάνωση της χώρας, καθώς για πρώτη φορά οι κρατικές αρχές καθορίζουν και αποτυπώνουν σε χάρτες τις χρήσεις και τις δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες. Αυτό συμβαδίζει με την άσκηση των δικαιωμάτων της χώρας σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και την ενωσιακή Οδηγία 2014/89/ΕΕ.
Η στρατηγική αυτή προσφέρει μια ολοκληρωμένη απάντηση στην υποχρέωση που προήλθε από την καταδίκη της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τον περασμένο Φεβρουάριο και ενσωματώνει κρίσιμες πληροφορίες σχετικά με την ελληνική υφαλοκρηπίδα, καθώς και τις συμφωνίες ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο.
Η κυβέρνηση τονίζει ότι «υπερασπίζεται στην πράξη τα εθνικά συμφέροντα» και ότι επιλύονται εκκρεμότητες του παρελθόντος, χωρίς ωστόσο να αποκλείει την επιθυμία για καλές σχέσεις με την Τουρκία. Ωστόσο, αναμένονται έντονες αντιδράσεις από την γείτονα χώρα.
Σημαντικό είναι ότι για τη χάραξη υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ εφαρμόζεται η αρχή της μέσης γραμμής, μέχρι να υπογραφούν συμφωνίες οριοθέτησης με γειτονικά κράτη. Επίσης, η κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού μπορεί να λειτουργήσει ως οδηγός για την αξιοποίηση των θαλασσίων πόρων, με την πρόσφατη είσοδο της αμερικανικής Chevron στην εκμετάλλευση των ελληνικών υδρογονανθράκων.
Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός διαχωρίζεται σε τέσσερις χωρικές ενότητες και καθορίζει τα όρια της υφαλοκρηπίδας σύμφωνα με τις συμφωνίες του 1977 και του 2020 με την Ιταλία, ενώ τα όρια της ΑΟΖ αντικατοπτρίζουν την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020.
Η αποτύπωση της μέσης γραμμής καθορίζει τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας μέχρι να ολοκληρωθούν οι συμφωνίες οριοθέτησης. Ο χάρτης περιλαμβάνει επίσης τα όρια της αιγιαλίτιδας ζώνης και άλλες σχετικές ρυθμίσεις, με την επιφύλαξη της επέκτασης του εύρους έως 12 ναυτικά μίλια, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις.
Η στρατηγική που υιοθετήθηκε είναι ολιστική, συνδυάζοντας διάφορες παραμέτρους — κοινωνικές, οικονομικές, ενεργειακές και περιβαλλοντικές — με στόχο την κλιματική ανθεκτικότητα, τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ενάλιων αρχαιοτήτων.
