Τα πλεονεκτήματα της διαμεσολάβησης για την επίλυση μιας σειράς διαφορών ανάμεσα σε δύο ή και περισσότερα μέρη, είναι σημαντικά, ωστόσο η εφαρμογή της, παραμένει περιορισμένη στην πράξη. Αυτό προκύπτει από την νέα μελέτη της διαΝΕΟσις και του Οργανισμού Προώθησης Εναλλακτικών Μεθόδων Επίλυσης Διαφορών (ΟΠΕΜΕΔ) σχετικά με τη διαμεσολάβηση, μια διαδικασία που επιλύει ταχύτερα και με τις λιγότερες δυνατές συγκρούσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Οι Έλληνες πάντως, σύμφωνα με την νέα μελέτη της διαΝΕΟσις παραμένουν δικομανείς καθώς επιλέγουν τα δικαστήρια για να λύσουν τις διαφορές τους αντί να επιλέξουν τον εξωδικαστικό μηχανισμό.
Η διαμεσολάβηση είναι από τις πλέον σύγχρονες, αποτελεσματικές και οικονομικές μεθόδους επίλυσης διαφορών, καθώς προσφέρει μια ταχύτερη και λιγότερο συγκρουσιακή εναλλακτική σε σχέση με τη δικαστική οδό. Στο ελληνικό πλαίσιο, η ευρύτερη εφαρμογή διεθνώς αναγνωρισμένων πρακτικών διαμεσολάβησης μπορεί να ενισχύσει τον θεσμό της Δικαιοσύνης, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Για παράδειγμα, διαπιστωμένα προβλήματα καθυστερήσεων ή ελλείψεων σε προσωπικό θα μπορούσαν να αμβλυνθούν, εφόσον περισσότερες διαφορές επιλύονταν εξωδικαστικά
Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η συγκεκριμένη διαδικασία είναι απλός: Τα εμπλεκόμενα μέρη διαπραγματεύονται εξωδικαστικά για μια λύση που να είναι αποδεκτή και από τις δύο πλευρές, με τη βοήθεια ενός ουδέτερου και αμερόληπτου τρίτου, του διαμεσολαβητή. Η διαμεσολάβηση επιτρέπει στα μέρη να βρουν από κοινού μια αμοιβαία αποδεκτή λύση, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη νόμιμη και ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας.
Πού μπορεί να χρησιμοποιηθεί η διαμεσολάβηση
Η διαδικασία χρησιμοποιείται σε ένα μεγάλο εύρος καταστάσεων και διαφορετικών κατηγοριών, που αρκετοί πολίτες αγνοούν. Συγκεκριμένα, σε ότι αφορά τις εμπορικές διαφορές, η διαμεσολάβηση είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς επιτρέπει στις επιχειρήσεις να επιλύουν διαφωνίες γρήγορα και με λιγότερο κόστος από τη δικαστική οδό. Χρησιμοποιείται σε διαφορές μεταξύ εταίρων, προμηθευτών και πελατών, καθώς και σε συμβατικές διαφωνίες.
Η διαμεσολάβηση όμως, όπως προκύπτει από τη νέα έκθεση της διαΝΕΟσις, μπορεί να υπάρξει με ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα και στις οικογενειακές διαφορές όπως σε διαζύγια, θέματα επιμέλειας παιδιών και οικονομικών ρυθμίσεων μεταξύ πρώην συζύγων. Η εμπιστευτικότητα της διαδικασίας επιτρέπει την εξεύρεση λύσεων με λιγότερες συναισθηματικές συγκρούσεις.
Η διαδικασία μπορεί να εφαρμοστεί επιπλέον σε κληρονομικές διαφορές, τραπεζικές υποθέσεις και πνευματική ιδιοκτησία, προσφέροντας ταχύτητα, οικονομική αποδοτικότητα και διατήρηση των σχέσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών.
Βέβαια, αυτό που επίσης αρκετοί πολίτες αγνοούν είναι πως η διαμεσολάβηση, είναι μόνο μια από τις Εναλλακτικές Μέθοδοι Επίλυσης Διαφορών που επιτρέπουν την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη διευθέτηση νομικών ζητημάτων χωρίς την έκδοση δικαστικής απόφασης. Μεταξύ των υπολοίπων μεθόδων είναι η διαιτησία που αποτελεί μία από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους, όπου τα μέρη επιλέγουν έναν ή περισσότερους διαιτητές που εξετάζουν τη διαφορά και εκδίδουν δεσμευτική απόφαση, ακολουθώντας μια διαδικασία που προσομοιάζει στη δικαστική κρίση, αλλά με μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτητα.
Τι ισχύει σήμερα στην Ελλάδα
Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο στη χώρα μας επιτρέπει σε οποιονδήποτε κάτοχο πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να γίνει διαμεσολαβητής, εφόσον εκπαιδευτεί από αναγνωρισμένο φορέα, επιτύχει στις εξετάσεις διαπίστευσης της ΚΕΔ και εγγραφεί στο Γενικό Μητρώο Διαμεσολαβητών του υπουργείου Δικαιοσύνης. Καινοτομία του νεότερου νομοθετικού καθεστώτος για τη διαμεσολάβηση αποτέλεσε η υποχρέωση διεξαγωγής Υποχρεωτικής Αρχικής Συνεδρίας Διαμεσολάβησης (ΥΑΣΔ) σε συγκεκριμένες αστικές και εμπορικές διαφορές.
Στατιστικά στοιχεία από την Ετήσια Έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης για το 2023 αποκαλύπτουν την αύξηση της χρήσης της διαμεσολάβησης σε διάφορες κατηγορίες διαφορών, ενώ επισημαίνουν προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο θεσμός. Η μελέτη προτείνει νομοθετικές μεταρρυθμίσεις για την βελτίωση της λειτουργίας της διαμεσολάβησης στην Ελλάδα.
Β.Π.
