Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δήμοι στη λειτουργία τους και στη σχέση τους με το κεντρικό κράτος αποτελούν κεντρικό θέμα της πολιτικής ανάλυσης του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από την ανάλυση τους για την περίοδο 2019-2023, οι βασικές διαπιστώσεις περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του γενικού προϋπολογισμού για τους δήμους της χώρας κυμάνθηκε στο 41% κατά την περίοδο 2019-2023.
Οι επενδύσεις στους δήμους εκτελέστηκαν με ποσοστό 17% την ίδια περίοδο.
Η εκτέλεση του προϋπολογισμού για τις μισθοδοσίες ήταν 85%, ενώ για τα λειτουργικά κόστη ανήλθε στο 72%.
Τα ανταποδοτικά τέλη διέφεραν ανάλογα με την κατηγορία των δήμων, φτάνοντας μέχρι 353,16 ευρώ ανά κάτοικο.
Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές κυμαίνονταν από 6,05 έως 54,78 ευρώ ανά κάτοικο.
Η οικονομική ανεξαρτησία των δήμων κυμάνθηκε στο 37%, με τις μικρές ηπειρωτικές και ορεινές περιοχές να εμφανίζουν τη χαμηλότερη ανεξαρτησία (25,5%) και τα μητροπολιτικά κέντρα την υψηλότερη (48,7%).
Συνολικά, η Ελλάδα κατέχει την 11η θέση στον βαθμό οικονομικής αυτονομίας της τοπικής αυτοδιοίκησης και την 25η θέση στον βαθμό οργανωσιακής αυτονομίας ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών, η Ελλάδα βρίσκεται στην 22η θέση όσον αφορά την αποκέντρωση, με τη δημοσιονομική αποκέντρωση να έχει τη χειρότερη επίδοση (κατάταξη 25/27).
Η ανάλυση του ΚΕΦΙΜ αναδεικνύει την ανάγκη για αξιολόγηση και αλλαγές στη λειτουργία των δήμων. Η ετήσια μελέτη του Δείκτη Αποτελεσματικότητας Δήμων θα προσφέρει περαιτέρω ενδείξεις για τον τομέα της οργάνωσης, της οικονομικής διαχείρισης και της πολιτικής προστασίας.
Πολλοί δήμοι ανταποκρίθηκαν στην έρευνα, ενδεικνύοντας δέσμευση για διαφάνεια και λογοδοσία. Οι προσπάθειες για βελτίωση συνεχίζονται, με την παράταση της προθεσμίας για την συμπλήρωση των ερωτηματολογίων.
Ο εκτελεστικός διευθυντής του ΚΕΦΙΜ επισημαίνει την ανάγκη για ριζικές αλλαγές στη λειτουργία των δήμων προς όφελος της οικονομικής και διοικητικής τους ανεξαρτησίας, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών.
