Η Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν έχει λάβει σοβαρά υπόψη το ζήτημα της γήρανσης του πληθυσμού, παρόλο που αυτό αποτελεί σημαντικό πρόβλημα.Από τις αρχές της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας, ο συνολικός πληθυσμός της Ελλάδας έχει αυξηθεί κατά 39%, ενώ ο αριθμός των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών έχει αυξηθεί κατά 4,6 φορές, φτάνοντας τα 2,4 εκατομμύρια. Ειδικά η κατηγορία των υπερήλικων, άνω των 85 ετών, έχει αυξηθεί 20 φορές, ξεπερνώντας τις 600 χιλιάδες σήμερα.
Διαφορετικές εθνικές προτεραιότητες
Ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών (ΙΔΕΜ), Βύρων Κοτζαμάνης, τονίζει ότι η Ελλάδα είναι πλέον ανάμεσα στις πιο ηλικιωμένες χώρες της ΕΕ και θα παραμείνει σε αυτή την ομάδα για τις επόμενες δεκαετίες. Η χώρα μας έχει έντονες χωρικές διαφοροποιήσεις, με ποσοστά ηλικιωμένων άνω των 65 ετών από 12,6% έως 33,9%.Ο Κοτζαμάνης προβλέπει έναν εκρηκτικό συνδυασμό γήρανσης και υπεργήρανσης σε περισσότερους από 1 στους 4 νομούς, οδηγώντας σύντομα σε μια κοινωνία όπου το 1/3 του πληθυσμού θα είναι άνω των 65 ετών και το 1/4 αυτών θα είναι υπέργηροι.
Προκλήσεις και λύσεις
Η αυξημένη γήρανση έχει σημαντικές επιπτώσεις, όπως την ανάγκη για ενίσχυση των συστημάτων υγείας. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν θέσει ως κεντρικό θέμα της Διεθνούς Ημέρας των ηλικιωμένων το 2024 το: "Γήρανση με αξιοπρέπεια: Η σημασία της ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και φροντίδας για τους ηλικιωμένους παγκοσμίως".Η μείωση της γαμηλιότητας και η αύξηση των διαζυγίων και των άτεκνων γενιών θα οδηγήσουν σε ένα ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό ηλικιωμένων με περιορισμένο οικογενειακό περιβάλλον. Αυτό καταδεικνύει την ανάγκη ενίσχυσης του κράτους πρόνοιας για την κάλυψη των αναγκών αυτών των ατόμων.
Αξιοποίηση και προσαρμογή
Ο Κοτζαμάνης τονίζει την ανάγκη διεύρυνσης των ηλικιακών συνόρων, δημιουργίας εναλλακτικών επιλογών απασχόλησης, ελεύθερου χρόνου και εκπαίδευσης. Η προσαρμογή στη γήρανση απαιτεί αλλαγές στα παραγωγικά μοντέλα και στους τρόπους παραγωγής και διανομής του πλούτου.Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο και η μέλλουσα ιστορία της γήρανσης εξαρτάται από τις επιλογές που θα γίνουν. Η αντιμετώπιση του κοινωνικού στιγματισμού των ηλικιωμένων, η αναγνώριση της κοινωνικής τους αξίας και η δυναμική εμπλοκή τους στην κοινωνία είναι ζωτικής σημασίας.
